Anavatanı Afrika olarak bilinen kanatlı türlerden birisi olan beç tavuğu; oyun ve süsleme kuşu olarak dünyaca ünlüdür. Etlik tavuk olarak da sıklıkla yetiştirilen bir tür olarak bilinir. Eti yağsızdır ve doymamış yağ asitleri açısından zengindir. Bu nedenle diğer kanatlılara göre daha çok tercih edilir.
Menşei Afrika olsa da ve burada milyonlarca beç tavuğu bulunsa da; yetiştiricilik açısından Batı Avrupa bu alanda öne çıkar. Kendine özgü özellikleri ile dikkat çeken bu tavuk çeşidi, tüylerindeki boz renkli beyaz benekler ve boyun ile baş bölgesindeki kırmızı tüyleri ile ayırt edilir. Beç tavuğunun en net özelliklerinden bir diğeri de, gagasının altında yer alan kırmızı ya da mavi deri parçasıdır.
İçindekiler →
Beç Tavuğu Yetiştiriciliği
Beç tavuğu yetiştiriciliği alanında bazı özel şartlar ön plana çıkmaktadır. Türün Afrika’da bulunan örnekleri genelde sürü halinde yaşar. Vücut ağırlıkları sebebiyle devamlı olarak başları aşağıda gezerler. Bir tehlike durumunda; farklı bir ötüş şekli ile sürüyü uyarırlar. Bu tür kanatlı hayvanlar bulundukları sürüden güç alırlar. Genelde bitki, meyve, böcek ve bitki tohumlarından beslenirler.
Yetiştirici açısından bakıldığında diğer tavuklara nazaran maliyetleri oldukça düşüktür. Yetişkin bir beç tavuğunun ortalama 1200 ve 1500 gram ağırlığında olduğu söylenebilir. Herhangi bir rahatsızlık yaşamaması durumunda ise 12 seneye kadar yaşar.
Batı Avrupa’da pek çok bölgede yaygın şekilde yetiştirilen bu tavuk çeşidi, ülkemizde henüz entansif yetiştiricilik anlamında yer almaz. Türkiye’de birkaç tane hayvanat bahçesinde yetiştiricilik girişimlere başlamıştır.
Yetiştiriciliğinin yaygın olduğu Batı Avrupa içinde iki değişik yetişme şekli bulunmaktadır. İlki yetiştiricilerin yarıdan çoğunun kullandığı kapalı barınak sistemidir. İkinci yöntem ise serbest dolaşımlı yetiştiricilik çeşididir. Yetiştiricilik konusunda en önemli etkenlerden birisi kuluçka dönemidir. Beç tavuğu kuluçka süresi 28 gün olmaktadır. Ortalama nisan ve mayıs aylarında yumurtlama dönemine girer ve bu süreç kuluçkanın en önemli aşamasıdır. Kuluçkaya yatırılmadığı dönemlerde ise bu işlem makineler aracılığı ile yapılabilmektedir.
Tüketim anlamında av hayvanları ve kanatlı türler arasında; yiyecek olarak tercih edilmesi sıklığı artmaktadır. Sülün, keklik ve bıldırcın gibi kanatlılara ek olarak beç tavuğu, bu türlere nazaran daha büyük yapılı olduğu için tercih edilmektedir. Son dönemlerde beç tavuğunun tüketim ürünleri içerisinde daha fazla görülmesinin sebebi lezzetli bir av hayvanı tadında olması nedeniyledir.
Beç tavuğunun yumurtaları da koyu renkli küçük ve oldukça lezzetli olarak bilinmektedir. Son dönemlerde organik tarım tekniği altında yetiştirilebilecek bir tür olması sebebiyle beç tavuğu yetiştiriciliği dikkatleri üzerine çekmiştir.
Beç Tavuğu Üretimi
Kimi üreticiler 100 ve üstünde hayvanlı üretim yapmakta, kimileri ise daha küçük kapasite ile çalışmaktadır. Beç tavuğuna ait civciv, yumurta ve ebeveyn satışı düşüktür. Az sayıdaki kuluçkahanelerde civciv üretilir ve satılır.
Beç tavuğuna ait bazı varyeteler vardır. Bunlardan birincisi yabani türlerdir. Özellikle menşei olan Afrika’dan pek çok türü bulunur. Bir diğer tür ise evcilleştirilmiş varyetelerdir. Çok eski dönemlerde evcilleştirilmiş olan bu tür Romalılar ve Yunanlar döneminde yetiştirildiği bilinen bir canlıdır. Bu ülkelere göç eden ilk topluluklar tarafından satıldığı bilinir. Beç tavuklarına ait olan ve evcilleştirilmiş 3 tür varyete bulunmaktadır. Bunlardan birisi beyaz tavuklar, diğeri koyu renkli tavuklar ve inci tavulardır. İnci ve beyaz tüylüler daha yüksek fiyatlar üzerinden satılır. Beç tavuk cinsinde aranan özellikler yeterli büyüklüğe sahip olması ve bir örnek olacak şekilde tüy rengine sahip olmasıdır. Erişkin bir beç tavuğu hem dişisi hem erkeği yaklaşık olarak 1400-1600 gram arasında olmalıdır. Koyu renkli ve inci renklilerin uç kısmındaki tüylerde beyazın bulunması en önemli olumsuzluklardan birisi olarak kabul edilir.
Beç Tavuğu Cinsiyet Ayrımı
Yeterli bilgi sahibi olmayan kişileri beç tavukların cinsiyet ayrımı yapması kolay değildir. Görünüşleri ile cinsiyeti ayırt etmek için çok ufak farklılıklar mevcuttur. Genel olarak cinsiyet ayrımının beç tavuğun çıkardığı sesler ile anlaşıldığı söylenebilir. Bunun yanı sıra erkek türlerin başları daha kabadır, cepheli geniş ve kabacadır. 12 ve 15 hafta aralığındaki erkek beç tavuklarında tepelik denilen kısım dişilere göre daha kalın uçlu olmaktadır.
Dişilerde ötme eylemi iki heceli olurken erkeklerde tek heceli ve farklı bir ses oluşur. Yalnız hayvanların heyecanlandığı zaman hem dişi hem de erkeğin de tek heceli ses çıkardığı söylenebilir. Bu da kimi zaman cinsiyet ayrımının sesten anlaşılmasına engel olur. Ses ayrımını cinsiyete göre yapabilmek için 2 aylıktan daha büyük olması gerekir.
Beç Tavuğu Bakımı
Beç tavuğu bakımı genel olarak evcilleştirilmiş türler üzerinden değerlendirilir. Doğal yaşamlarında çiftler halinde hayatlarını sürdüren bu tür süre içerisinde eşit miktarda dişi ve erkek bulunmasını gerektirir. Aynı zamanda çiftler yumurtalarını güç bulunacak bir şekilde yumurtlama alanında saklamayı tercih eder.
Üretim koşullarında döllü yumurta alabilmek için çiftler halinde bulundurulması zorunlu değildir. Tam anlamı ile kapalı alanda yetiştirildiği takdirde dişi sayısı daha fazla olabilmektedir. Ancak doğal hayata yatkın bir sürü halinde yaşayan hayvanların sağlıklı gelişebilmeleri ve verimli olabilmeleri açısından kapalı alanlarda değil serbest dolaşım alanlarında tutulması gerekmektedir.
Beç tavuğu dişisinden alınacak yumurtanın verimi yumurtlama döneminin şartlarına ve yetiştirme durumuna göre değişiklik gösterir. Verimli bir dişi beç tavuğu; sağlıklı ve düzgün yetiştirilme koşullarından 100 yumurta kadar yumurtlayabilmektedir. Yine ebeveyn dişi genel olarak 2 ve 3 yıl süresince yeterli şekilde verim gösterir. Çoğul sürüden dişi 30 civarında yumurtlamasının ardından gurk olur.
Beç tavukları genel olarak Mart ya da Nisan aylarında yumurtlama evresine girer ve Ekim ayına kadar sürebilir. Serbest yetiştiricilikte hayvanların dışarıda yumurtlayabilmeleri için kısmi şekilde gizli ya da otla kapalı yumurtlamaya uygun alanlar oluşturulması gerekir. Aynı zamanda oluşturulan bu alanlara birkaç tane yumurta eklenerek yumurtlama eğilimi artırılabilir.
Yumurtalar günlük şekilde toplanmalıdır ancak hayvanlar yumurtladığı esnada rahatsız edilmemesi gerekir. Yumurtaları muhafazası da önemli koşullardan birisidir. 13 derece civarındaki bir ortamda tutulmalı ve kuluçkalık için saklanacak yumurtalar bir yılda 2 haftadan daha fazla bekletilmelidir.
Beç tavuğu özellikleri bakımından bir yerde çok türden kolaylıkla ayrılırlar. Öncelikle kanatlı hayvan türüne göre ağırlıkları fazlıdır. Hatta yapılarından dolayı ağırlıklarından da daha fazla görünürler. Genelde 1400 ve 1600 gram arasında alan beç tavuğu türleri; belli tüy renklerine göre çeşitlere ayrılır. Bunlardan başlıcası; beyaz renkli, koyu renkli ve inci renkli türlerdir.
Yetiştirme amaçlı beslenen beç tavuklarının dışında, Afrika’da doğal ortamında sürü halinde çok sayıda beç tavuğuna rastlamak mümkündür. Aslında bu bölgede milyonlarcası doğal şekilde yetişmekte birlikte; beç tavuğu ticareti daha çok Batı Avrupa tarafından gerçekleştirilmektedir.
Genelde sesinden ayırt edilen bir tür olan beç tavuklarının cinsiyetinin anlaşılması için; alanda uzman olmak ve ufak ayrımları bilmek gerekir. Beç tavuğu yetiştiriciliği ülkemizde henüz gelişmemiş olan alanlardan birisidir. Bu alan hakkında çeşitli atılımlar yeni yeni başlamaktadır ve alternatif bir kanatlı hayvan yetiştiriciliği olarak öne çıkmaktadır.
