Küçükbaş hayvancılık faaliyetleri kapsamında ikizlik oranı tahmin edildiğinden çok daha kritik bir önem içermektedir. Özellikle çiftçiler açısından oldukça önemli olan koyunlarda ikizlik oranı, küçükbaş hayvancılığın gelişimi ve sürdürülebilir bir girişim olabilmesi için en temel belirleyicidir. Çoğunlukla bir sürü içerisinde %40 ile %50 bandında olan ikizlik oranının arttırılması, küçükbaş hayvancılık kapsamında verilen emeklere yönelik doğrudan bir etkiye sahiptir.
Koyunlarda ikizlik oranı konusunda en temel belirleyicilerden biri şüphesiz koyunun ırkıdır. Ülkemizde büyük oranda İç Anadolu bölgesinde yetiştirilen Ak Karaman ırkı ikizlik oranı açısından en yüksek oranları besleyicilere sunan ırklar arasındadır. Her ne kadar yerli ırklı koyunlarda ikizlik oranı düşük olduğu görüşü yaygın olarak kabul ediliyor olsa da durum tam olarak bu şekilde değildir.
Koyunların ikizlik oranlarını arttırma konusunda pek çok belirleyici bulunmaktadır ve yerli ırklarla ilgili ortaya atılan düşük ikizlik oranı iddialarının da temel nedeni söz konusu belirleyicilerin tam olarak sağlanmıyor olmasıdır. Dolayısıyla Ak Karaman, Mor Karaman ve Kangal Koyunları gibi koyun ırkları koyunlarda ikizlik oranı açısından tahmin edildiğinden çok daha başarılı olanaklar vadetmektedir.
Koyunlarda İkizlik Nedir?
Öncelikli olarak koyunlarda ikizlik ne demek ve ne anlamda ifade ediyor sorusuna cevap bulmak gerekirse koyunlarda ikizlik; tek bir batımda iki ya da daha fazla kuzunun doğmasıdır. Kızgınlık döneminde koyunların birden fazla yumurta yapması halinde gerçekleşen bu durum, koyunlarda ikizlik oranı olarak bilinen ve küçükbaş hayvancılığın temeli olan faktöre de doğrudan etki etmektedir.
Koyunun İkiz Doğuracağı Nasıl Anlaşılır?
Birden fazla doğum yapacak olan koyunlar çoğunlukla bazı temel davranışlarla kendilerini belli etmektedir. İkiz doğum yapan koyunlar büyük oranda sabaha karşı doğum yapıyor olmakla birlikte ikiz ya da daha fazla doğum yapacak olan koyunlar, normal ortalama doğum süresi olan 147 günden daha erken doğurmaktadır.
Bununla birlikte ilk kuzunun doğmasının ardından bir başka doğumun gerçekleşeceğini anlamak için koyunun davranışlarının takip edilmesi yeterli olacaktır. Koyunun ikiz gebe olduğu nasıl anlaşılır merak edenler için ilk doğum sonrasında, benzeri davranışların tekrar koyun tarafından sergileniyor olması halinde başka bir doğumun daha gerçekleşeceği düşünülebilir.
Koyunlarda İkiz Doğumun Arttırılması
Belirtilmiş olduğu gibi koyunlarda ikiz ya da daha fazla doğumlar besleyiciler açısından hayati bir önem arz eder. Bu kapsamda koyunlarda ikizlik oranını arttırma adına ihtiyaç duyulan ya da koyunların talep ettiği tüm gerekliliklerin karşılanması gerekmektedir. Kuzulama ve kızgınlık dönemlerinde yeteri kadar özen göstermek ve etkili bir besleme olanağını koyunlarla buluşturmak ikizlik oranını arttıracaktır.
Koyunlarda İkiz Doğum Gerçekleştirilmesi Adına Yapılması Gerekenler
Koyunlarda ikizlik oranının anlaşılacağı üzere besleyiciler açısından son derece kritik bir önem içermektedir. Bu bağlamda koyunlarda ikizlik oranı arttırma konusunda dikkat edilmesi gereken durumlar ve temel dinamikler şu şekilde sıralanabilir:
- Koyun beslenmesi konusunda yem ve besi çeşitliliğinin yüksek olması
- Koyunların yeme kolay ulaşabiliyor olması
- Sürünün uygun şartlar altında geniş bir alanda muhafaza edilmesi
- Yaz aylarında doğal beslenme düzeninin temin edilmesi
- Kış aylarında etkili ve sistematik bir beslenme düzeninin sağlanması
- İkiz doğum yapma konusunda genetik yatkınlığı olan ırklar
- Kuzulama döneminde özenli besinlerin tercih edilmesi. Yonca, mercimek samanı, pi samanı ve benzeri besinlere yönelim gösterilmelidir.
- Doğum yapan kuzuların sağlığına yeteri kadar özen gösterilmelidir.
- Gerekmesi durumunda ikiz doğan kuzular ayrı ayrı beslenmelidir.
Tüm bunlara ek olarak koyunlarda ikizlik oranını arttırma konusunda koyunların ve koyun ırklarının temel davranışlarının takip edilmesi ve koyunların hangi konuda yatkınlık gösterdiğinin analiz edilmesi gerekmektedir.
